TÜRKİYE’NİN BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ORMAN FORUMU HİMAYESİNDE BAŞLATTIĞI ÜLKE LİDERLİĞİNDE GİRİŞİM (CLI)

 İSTANBUL ENTEGRE YANGIN YÖNETİMİ TOPLANTI RAPORU

20-22 Ekim 2025 İSTANBUL

1. 20-22 Ekim 2025 tarihleri arasında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Birleşmiş Milletler Orman Forumu (UNFF) himayesinde başlattığı “Ülke Liderliğinde Girişim (CLI)” çerçevesinde 'Orman Yangınları: Hazırlık ve Yenilikçi Teknolojiler' konulu Uluslararası Konferansına ev sahipliği yapmıştır.
2. Konferans ‘ta aşağıdaki konular ele alınmıştır:
    (a) Entegre Yangın Yönetimi ile ilgili uluslararası işbirliği ve politika çözümleri üzerine diyaloğun güçlendirilmesi;
    (b) Orman ekosistemlerinin yangına karşı direnci;
    (c) Entegre Yangın Yönetimi için yenilikçi yaklaşımlar ve ileri teknolojiler;
    (d) Yangın yönetiminde toplum temelli yaklaşımlar ve risk farkındalığı;

Gözlemler ve Değerlendirmeler

3. Katılımcılar, arazi kullanımı ve küresel ısınma kaynaklı değişimin, ormanlar da dahil olmak üzere, tüm kıtalardaki doğal ve kültürel arazi yapılarının, gittikçe şiddetlenen orman yangınlarına karşı kırılganlığını artırdığını belirtmişlerdir. Katılımcılar ayrıca, birçok bölgede orman yangınlarının ölçeği ve şiddetinin, halihazırda yönetilebilir seviyeleri aştığına vurgu yapmışlardır.
4. Bu eğilimin, artan biyolojik çeşitlilik kaybına, ekonomik ve sosyal maliyetlere, karasal karbon tutma kapasitesinin azalmasına ve ormanların, turbalıkların ve diğer yangına duyarlı ekosistemlerin bozulmasına yol açtığı endişeyle dile getirilmiştir.
5. Orman yangınlarının ve arazi yönetiminde ateşin bilinçsiz kullanımının, gıda güvenliği, biyolojik çeşitlilik, insan sağlığı, yerleşim yerleri ve güvenlik üzerinde doğrudan ve dolaylı etkileri olduğu, özellikle yangın kaynaklı hava kirliliği yoluyla büyük ölçekli erken ölümlere yol açtığı vurgulanmıştır.
6. İklim değişikliğinin bir sonucu olarak; kuraklık, sıcak hava dalgaları, yoğun yağış ve kar örtüsünün azalması gibi ekstrem hava olaylarının, orman yangınları sonrasında erozyon, sel, heyelan, arazi bozulması, zararlı böcek salgınları ve ekonomik kayıplar gibi riskleri artırdığı kaydedilmiştir.
7. Ormanların birçok bölgede diğer arazi kullanım sistemleriyle iç içe geçmiş olduğu, bu nedenle kontrolsüz yangınların ormanlık alanlara yayılmasını önlemek için sürdürülebilir arazi kullanımı, risk yönetimi ve önleyici tedbirlerin büyük önem taşıdığı vurgulanmıştır.
8. Katılımcılar, yangının bazı ekosistemlerde doğal bir rol oynadığını kabul etmiş, yerel ve geleneksel toplulukların, yangına sebebiyet veren arazi kullanım alışkanlıklarının, modern ve bilimsel yaklaşımlarla bütünleştirilmesinin gerekliliğini vurgulamışlardır.
9. Katılımcılar, uluslararası kuruluşlar, sivil toplum örgütleri, özel sektör, bilim camiası ve medyanın, yangın yönetiminde artan katılımını ve paylaşılan sorumluluğunu memnuniyetle karşılamışlardır.
10. Orman yangınlarının büyük çoğunluğunun insan kaynaklı olduğu ve dikkatsiz alışkanlıklardan kaynaklandığı bilinmektedir. Orman yangınlarıyla mücadelede en etkili ve verimli yöntemin, başlangıçta yangınların oluşmasını önlemek olduğu göz önünde bulundurularak, orman yangınlarını önlemek için, eğitim, yayın ve dijital platformlar aracılığıyla farkındalık artırıcı faaliyetlere öncelik verilmesi ihtiyacının esas olduğu vurgulanmıştır.
11. Yangının çevre ve toplum üzerindeki etkilerine ilişkin bilimsel araştırma ve teknolojik yenilik alanında kaydedilen ilerleme takdirle not edilmiştir.
12. İklim değişikliğine uyum sağlamak, gıda güvenliğini korumak ve yangın riskleri ile tehlikelerini azaltmak için geleneksel arazi kullanım sistemlerinin canlandırılması ve yenilikçi sistemlerin geliştirilmesi gerekliliği kabul edilmiştir.
13. Katılımcılar, İstanbul Orman İnovasyon Haftası'nda (IFIW 2025) ve önceki uluslararası toplantılarda (örneğin, Uluslararası Doğal Alan Yangınları Konferansları - IWFC) ve Küresel Yangın Yönetimi Merkezi 1. Genel Kurulu'nda vurgulanan bütünleşik, dirençli, bilim ve teknoloji temelli yaklaşımları desteklediklerini ifade etmişlerdir.
14. Birleşmiş Milletler kuruluşlarının, Ormanlar Üzerine İşbirliği Ortaklığı'nın (CPF) ve sivil toplum kuruluşlarının, yangın riski ve tehlikesinin azaltılması kültürünün teşvik edilmesine yönelik katkıları takdirle karşılanmıştır.
15. Rio Sözleşmelerinin(UNFCCC, CBD, UNCCD) Entegre Yangın Yönetimine yönelik iklim değişikliğinin azaltılması ve uyum sağlanması, biyolojik çeşitliliğin korunması ve çölleşmeyle mücadele konularındaki ortak katkıları vurgulanmıştır.
16. FAO ve UNEP tarafından 2023 yılında kurulan Küresel Yangın Yönetimi Merkezi'nin, ülkelerin Entegre Yangın Yönetimin kapasitelerini geliştirmedeki rolüne dikkat çekilmiştir.
17. Türkiye'nin, Haziran 2025'te Ankara'da düzenlediği “Orman Yangınları Yönetiminde Uluslararası İşbirliği” Çalıştayı'nda da ifade edildiği üzere, sahip olduğu deneyimler göz önüne alındığında, bölgesel işbirliğine teknik açıdan öncülük etme potansiyeline sahip olduğu kabul edilmiştir.
18. 2023'te Porto'da düzenlenen 8. Uluslararası Doğal Alan Yangınları Konferansı'nda kabul edilen Porto Deklarasyonu'nun, entegre yangın yönetimi için küresel bir çerçeveye duyulan ihtiyacın altını çizdiği hatırlatılmıştır. Küresel Yangın Yönetimi Merkezi, Entegre Yangın Yönetiminin uygulanmasını desteklemek üzere geliştirilmiştir.
19. Birleşmiş Milletler Ormanlar Stratejik Planı (UNSPF) hükümleriyle uyumlu olarak, katılımcılar Entegre Yangın Yönetiminin ulusal kalkınma stratejilerine dahil edilmesi gerekliliğini vurgulamışlardır.
20. Kanada'nın G7 Başkanlığı döneminde kabul edilen 2025 Kananaskis Orman Yangını Bildirgesi'nin, kapsamlı ve tüm toplumu kapsayan bir yaklaşımla yangın direncini artırmaya yönelik siyasi iradeyi güçlendirdiği belirtilmiştir.

Öneriler

21. Orman yangınlarının tüm bölgeleri etkileyen karmaşık ve sınır ötesi olgular olduğunu kabul eden katılımcılar; tüm paydaşların, hükümetler, topluluklar, özel sektör, akademi ve uluslararası kuruluşların, yangınların gözden geçirme ve analiz, önleme, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarında koordineli ve bilim temelli bir şekilde hareket etmesi gerekliliğini vurgulamışlardır.
22. Etkili orman yangını müdahalesi için bölgesel iş birliğinin önemi vurgulanmış ve coğrafi olarak yakın ülkelerin ortak müdahale kabiliyetleri oluşturmaları önerilmiştir. Küresel Yangın Yönetim Merkezi'nin bir faaliyeti olan yangın yönetiminde ve özellikle orman yangını acil durum müdahalesinde uluslararası birlikte çalışabilirliği artırmak için gönüllü protokollerin ve yönergelerin geliştirilmesi memnuniyetle karşılanmıştır.
23. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından Tarım ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü aracılığıyla Antalya'da Uluslararası Ormancılık Eğitim Merkezi'nin (IFTC) kurulması memnuniyetle karşılanmıştır. Türkiye'nin UNFF ile güçlendirdiği işbirliği de takdirle karşılanmıştır.
24. Katılımcılar, Birleşmiş Milletler Orman Forumunu(UNFF); 21. oturumda orman yangınlarıyla ilgili konuları, Entegre Yangın Yönetimi de dahil olmak üzere ele almaya davet etmişlerdir.
25. Küresel Yangın Yönetimi Merkezi'nin, Birleşmiş Milletler sistemi içinde bir kurumlar arası koordinasyon platformu olarak hizmet veren, bilim temelli ve kapsayıcı yangın yönetişim yaklaşımlarını geliştirmesi teşvik edilmiştir.
26. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği 30. Taraflar Konferansında(UNFCCC COP30) Brezilya/Belém'de başlatılacak olan Entegre Yangın Yönetimi ve Yangınlara karşı Direnc için Eylem Çağrısı sunulmuş ve katılımcılar hükümetlerini bu çağrıyı onaylamaya teşvik etmeye davet edilmiştir.
27. Katılımcılar, COP30 kapsamında Belém İklim Zirvesi'nde başlatılacak Entegre Yangın Yönetimi ve Orman Yangınlarına Dayanıklılık Konusunda Eylem Çağrısı'nı kabul etmek için Brezilya'nın yaptığı çalışmaları memnuniyetle karşılamışlardır.
28. Birleşmiş Milletlere Üye Devletler, hükümetler ve tüm ilgili paydaşlar, orman yangınını gözden geçirme ve analizi, önleme, hazırlık, müdahale ve iyileştirme alanlarındaki yatırımlarını, araştırmalarını, teknoloji transferini ve kapasite geliştirme faaliyetlerini artırmaya davet edilmiştir. Uluslararası kuruluşlar, finans kuruluşları ve kalkınma ortaklarına; yangına dirençli peyzajların(ormanlar vb.) ve toplulukların desteklenmesi için finansal kaynakların seferber edilmesi ve artırılması çağrısında bulunulmuştur.
29. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu himayesinde, orman ve karasal alanda meydana gelen yangınları önlemeye yönelik olarak yeni bir Küresel Peyzaj Yönetimi  Çerçevesi oluşturulması önerilmiştir.
30. Katılımcılar, paylaşılan sorumluluk, dayanışma ve küresel ortaklık ruhu içinde Birleşmiş Milletler sistemi, bölgesel örgütler, bilimsel kuruluşlar ve tüm paydaşlarla işbirliği yapma taahhütlerini beyan etmişlerdir.
31. Katılımcılar ayrıca, sürdürülebilir ve uyarlanabilir peyzaj yönetimi yoluyla orman yangınlarını önlemenin, yaşayan varlıkların canlarını, geçim kaynaklarını ve ekosistemleri korumanın etkili ve sürdürülebilir bir yolu olduğunun altını çizmişlerdir.

Sonuç

31. Katılımcılar, ormanlar, insanlar ve gezegen için daha güvenli, daha dirençli ve sürdürülebilir bir gelecek adına uluslararası işbirliğini, politika tutarlılığını ve kollektif kapasiteyi güçlendirme konusundaki ortak taahhütlerini bir kez daha teyit etmişlerdir.
32. Katılımcılar, Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı'na ve Orman Genel Müdürlüğü'ne (OGM) Entegre Yangın Yönetimi-Ülke Liderliğinde Girişimine (CLI) ev sahipliği yaptıkları ve bu kritik konuda küresel diyaloğun ilerletilmesine yönelik liderlikleri ve değerli katkıları için şükranlarını sunmuşlardır.
33. Birleşmiş Milletler Orman Forumu'na (UNFF) ve Bürosuna, küresel orman gündemini teşvik etme, bilgi alışverişini kolaylaştırma ve uluslararası dayanışmayı güçlendirme konusundaki süregelen liderlikleri ve UNFF Sekretaryası'nın desteği için minnettarlık bildirilmiştir.